- kjo ishte njëra nga shumë fjalitë befasuese që vigani i skulpturës moderne, - shpesh i quajtur edhe atë i saj, - Constantin Brâncuși (Konstantin Brënkush) e pat lënë të shkruar në një fletore të thjeshtë, mes shumë mendimeve per artin, artistin dhe jetën e vet. Lindur më 1876 në fshatin Hobița të Rumanisë, Brâncuși mësoi në qytetin Târgu-Jiu dhe në Bukuresht, nga ku do të largohej, - më këmbë! - drejt Parisit, në shenjë hakmarrjeje ndaj ngutjes së njërës prej jurive të kohës. Është tashmë proverbiale rrëfenja e tij në lidhje me lavdinë: tek çapitej drejt Parisit, i kredhur në ëndrra për lavdi të përbotshme, gati përplaset me një lopë që pikërisht në atë çast po urinonte. “Ja, pra, edhe lavdia, tha: një shurrë lope!”.
Pas vitesh pune rraskapitëse dhe moskuptimesh që jo rrallë mbrehen pas veprës tejet origjinale të një gjeniu, Brâncuși merr trajtën e një patriarku artesh, princ-fshatar, siç e quajtën, hap disa ekspozita në Francë, Amerikë, Indi, dhe mban lidhje me shumë personalitete të kohës. Deviza e tij ishte: Krijo si Zot / Urdhëro si mbret / Puno si skllav! Për veprën e Brâncuși-t shkruan me përkushtim Ezra Pound, Eugen Ionesco, Mircea Eliade, Ionel Jianu, Carola-Gedion Welch-er, Bulent Eçevit dhe shumë të tjerë.
Disa prej këtyre veprave, si Zonjusha Pogany, Kolona e Pafundme, Tryeza e Heshtjes, Porta e Puthjes, Zogu në Hapësirë, Puthja, Veza, Leda, Mrekullia kanë hyrë në thesarin e simboleve universale dhe shpesh krijojnë përshtypjen se janë skulpturat e para të këtij planeti. Constantin Brâncuși ndërroi jetë në Paris Po japim për lexuesit disa pjesë nga ‘ditari krijues’ i Brâncuși-t, në këtë vit të parë të mijëvjeçarit*, të cilin UNESCO dhe kultura rumune, me mjaft frymëzim, e quajtën Viti Brâncuși:
E bukura është baraspesha absolute.
Kur s’jemi më fëmijë, jemi tashmë të vdekur.
Gjërat nuk është aq vështirë t’i bësh; vështirë është të vihesh në gjendjen për t’i bërë.
Thjeshtësia nuk është një qëllim në art, mirpo ti arrin në thjeshtësi pa vullnetin tënd, duke iu afruar kuptimit real të gjërave. Thjeshtësia është në vetvete një ndërlikim – dhe duhet të ushqehesh me thelbin, që të mund t’i kuptosh vlerën.
Mos harro asnjëherë që je artist. Mos e humb kurajon; dhe mos u tremb nga asgjë; se do t’ia arrish qëllimit.
Në art nuk duhet të ekzistojnë të huaj.
Materialet nuk duhen shtrënguar të flasin në gjuhën tonë… por duhet t’i sjellim gjer në pikën ku të tjerët do të kuptojnë gjuhën e tyre.
Në skulpturën time kam mbyllur zbrazëtitë që krijojnë… hijet.
Vështrojini punimet e mia derisa t’i shihni! Ata që janë pranë Zotit i kanë parë.
Çfarë lidh ti këtu në tokë – lidhet edhe në qiell.
Do të doja të krijoja ashtu siç marr frymë.
Skulpturat e mia janë gjer edhe për të verbërit.
Arti duhet të jetë e çliruar nga sentimentalizmi – si edhe nga narkotiku fetar.
Ekziston një qëllim në të gjitha gjërat – mirpo për të arritur atje duhet të shkëputemi nga uni.
Artisti modern nuk është një kafshë luksi, por një kafshë e vuajtur. Arti i tij kryhet vetëm në vuajtje dhe dramatizëm, si një krim…
Me këtë formë (Veza ose Fillimi i Botës) unë mund të lëviz Universin.
Çfarë e përcakton, vallë, qytetërimin tonë? – Shpejtësia! Njerëzit pushtojnë kohën dhe hapësirën duke shpejtuar parreshtur mjetet me të cilat mund t’i përshkojnë. Shpejtësia nuk është veçse masa e kohës që të nevojitet për të përshkuar një distancë… Dhe nganjëherë është fjala për distancën që na ndan nga vdekja… Vepra e artit duhet të shprehë pikërisht çka nuk i nënshtrohet vdekjes. Por duhet ta bëjë në mënyrë të atillë, që kjo shprehje të jetë një dëshmi për epokën kur ka jetuar artisti.